स्वसँ व पीस्वदँनिसे न्ह्याना वयाच्वंगु कात्तिक प्याखँ थौनिसे शुरू जुइगु दु। यल लाय्कूलि न्ह्यने कात्तिक दबूलि थौनिसे सञ्चालन जुइ धका कात्तिक नाच संरक्षण समितिया अध्यक्ष नाप कलाकार किरण चित्रकारं जानकारी बियादीगु दु।

थुगु प्याखँ भगवान विष्णुया १७ गु बाखं नाप स्वागु धका धाइ। थ्व हे वइगु कार्तिक ३० गतेतक सञ्चालन जुइगुलि न्हिया न्हिथे बिस्क बिस्क बाखंया लिधसाय् प्याखं क्यनिइगु याइ। नेपाल संवत् ७६१ अर्थात् वि.सं.१६९७ य् ‘कात्तिक प्याखं’ न्ह्यागू धका इतिहासय् उल्लेख दु।

मल्लकालीन जुजु सिद्धिनरसिंह मल्लं यलय् च्वपिन्त भय व त्रासमुक्त यायेगु निति थुगु प्याखं न्ह्याकूगु धका मान्यता दु। थुगु प्याखँंया सर्जक, स्रष्टा नापं प्रवर्तक सिद्धिनर सिंहया शिक्षागुरु पण्डित हरिवंश उपाध्याय व दीक्षागुरु विश्वनाथ उपाध्याय खः धका उल्लेख यानातःगु दु। थुगु प्याखं न्हापां क्यंगु इलय् न्यान्हु जक क्यःगु खः।

सिद्धिनर सिंहया काय् श्रीनिवास मल्लं ‘बाथःप्याखँ’ अथे धइगु ‘लोक नाटक’, ‘सुदामा प्याखँ’ व ‘सुरदास प्याखँ’ थपे याना झिन्यान्हु याःगु खः। आः थीथी कारणं भिन्हु जक जुइ धका न समितिया नायः चित्रकारं धाःगु दु। थुगु प्याखं नेपाःया अमूर्त सम्पदा व परम्परागत संस्कृति जुगुलि आः दिउगु मदु धका अध्यक्ष चित्रकारं धाःगु दु। कात्तिक प्याखं धार्मिक व तान्त्रिक महत्त्वनाप स्वाना च्वंगु दु।

वल्र्ड अर्बान फोरमया १२ क्वःगू अन्तर्राष्ट्रिय सम्मेलनय् चन्द्रागिरि नगरपालिकां विशेष प्रस्तुति न्ह्यब्वइगु जूगु दु। संयुक्त राष्ट्र मनू बसोबास ज्याझ्वःपाखें थ्वहेकात्तिक १९ निसें २३ गतेतक इजिप्टया कायरोय् जुइगु उगु सम्मेलनय् नगरपालिकां न्हापांगु खुसिइ दयेकूगु ‘स्थानीय स्वेच्छिक मूल्याङ्कन प्रतिवेदन (भिएलआर)’ न्ह्यब्वये त्यंगु खः।

हलिंया सत्या सिबें अप्वः देय्नं ब्वति काइगु थुगु अन्तर्राष्ट्रिय सम्मेलनय् दक्षिण एसियाली देय्या शहरतपाखें चन्द्रागिरि नगरपालिकां ब्वति कायेत्यंगु खः। दिगो विकास लक्ष्यया छुं छुं विषयगत लागायात स्थानीयकरण यायेत चन्द्रागिरि नपां ‘भिएलआर’ प्रतिवेदन दयेकूगु खः।

सम्मेलनय् ब्वति कायेत चन्द्रागिरि नगरपालिकाया प्रमुख घनश्याम गिरी शनिवाः इजिप्टया कायरोय् झायादीगु दु। वय्कलं सम्मेलनय् नगरपालिकाया पाखें भिएलआर प्रतिवेदन न्ह्यब्वइगुया लिसें नगरपालिकां न्ह्याकाच्वंगु ज्याखँया बारे न्वचु बिइगु ज्याझ्वः दु।सन् २०३० तकया दुने दिगो विकासया लक्ष्य पूवंकेगु व थुकियात स्थानीयकरण यायेत नगरपालिकां ‘भिएलआर’ प्रतिवदेन दयेकूगु ख।

प्रमुख गिरीं धयादिल, “दिगो विकासया लक्ष्यतमध्ये शिक्षा, स्वास्थ्य, लैङ्गिक समानता, त्वनेगु लः व सुचुकुचु, सुरक्षित, बांलागु व सकसिया पहँुचयोग्य शहर थेंज्याःगु लक्ष्ययात स्थानीयकरण यायेत नगरपालिकां यानावयाच्वंगु बांलागु कुतःयात प्रतिवेदनय् दुथ्याकातःगु दु। थ्वहे प्रतिवेदनया बारे जिं अन्तर्राट्रिय समुदाययात जानकारी बिइगु जुइ।

थ्व नगरपालिकाया लिसें जिगु नितिं नं ऐतिहासिक ह्वता खः।” वय्कलं नगरपालिकायात थप आवश्यक ग्वाहाली मुंकेत वल्र्ड अर्बान फोरमया १२ क्वःगु अन्तर्राट्रिय सम्मलेन महत्वपूर्ण जुइगु विश्वासनापं प्वंकाःदिगु खः। वल्र्ड अर्बान फोरमया १२ क्वःगु अन्तर्राष्ट्रिय सम्मेलनय् विशेष याना सहरीकरणया निंतिं मू हाथ्या जुयाच्वंगु त्वनेगु ल, सुचुपिचु व सहरी पूर्वाधारया व्यवस्थापनया विषयलय् सहभागी दँेतय् छथुइ सहलह जुइ।

नापं बस्ती विकासया झ्वलय् पित्याःया समस्या, जलवायु ह्युपाया हुनिं पिदंगु लिच्वःया बारेया अनुभव कालबिल जुइ।

नेपाः सरकारं मनू मीगु व ल्हयेगु ज्या नियन्त्रणय् हयेगुया निंतिं सक्रिय जूगु दु। मिसा, मस्त व ज्याथःपिं नागरिक मन्त्रालयं लिपांगु ई मनू मीगु व ल्हयेगुली पीडित÷प्रभावित जूपिं ७७ म्ह मिसा देशय् लित हःगु, छेँजःपिंलिसे पुनर्मिलन व पुनः स्थापना जूगु खँ न्ह्यथःगु दु।

अथेहे, मनू मीगु (नियन्त्रण) ऐन, २०६४ संशोधन विधेयकया मस्यौदा मन्त्रिपरिषद्य लःल्हाःगु छ्याञ्जे दिनेश भट्टराईं न्ह्यब्वयादीगु दु। मन्त्रालयं मनू मीगु ज्याया विरुद्धय् राष्ट्रिय नीति, २०८१ या मस्यौदातकं दयेके धुंकूगु दु। मनू मीगु व ल्हयेगुलीं पीडित÷प्रभावित मिसा व मस्तय्गु उद्धार, संरक्षण, पुनःस्थापना, पारिवारिक पुनर्मिलन व केन्द्र व्यवस्थापनया लागि सिन्धुपाल्चोक, येँ व सुर्खेतय् चलेजुयाच्वंगु स्वंगू पुनःस्थापना केन्द्रयात सञ्चालन व व्यवस्थापन खर्च शोधभर्ना भुक्तानी तकं जूगु खँ न्ह्यथनादिल।

आर्थिक दँ २०७१/०७२ निसें चले जूगु थुगु केन्द्रपाखें सच्छि व ४८ म्हसिनं सेवा काये धुंकूगु व थुगु आवय् १८ म्ह मिसा व किशोरीतय्त सुरक्षित कथं पुनःस्थापना केन्द्रं सेवा ब्यूगु खँ छ्याञ्जे भट्टराईं न्ह्यब्वयादिल। नेपालं मनू मीगुयात तःधंगु अपराधया कथं भापियातःगु दु। थ्वसम्बन्धी नेपाःया आःया कानुन ‘मनू बेचबिखन व ल्हयेगु (नियन्त्रण) ऐन, २०६४’ नं मनू मीगु व ल्हयेगुयात स्पष्ट परिभाषित याःगु दु।

मन्त्रालयं मनू बेचबिखन व ल्हयेगु (नियन्त्रण) ऐन, २०६४ लिसें वैदेशिक रोजगार ऐन २०६४, अध्यागमन ऐन २०४९, मचा श्रम (निषेध व नियन्त्रण) ऐन २०५६, श्रम ऐन २०७४, कानुनी सहायता ऐन २०५४ व पारस्परिक कानुनी सहायता ऐन २०१४ या प्रभावकारी छ्याबुलाय् बः बियाःच्वंगु छ्याञ्जे भट्टराईया धापू दु।

अथेहे मनू मीगुलिसे स्वापू दूगु राहदानी ऐन २०७४, संगठित अपराध निवारण ऐन २०७०, मुलुकी अपराध संहिता, २०७४, संगठित अपराध निवारण ऐन २०७०, कसुरजन्य सम्पति व साधन (रोक्का, नियन्त्रण र जफत) ऐन २०७० थेज्याःगु कानुनतकं प्रभावकारी ढंगं छ्याबुलाय् हयेत बः ब्यूगु दु।

नेपाःया संविधान २०७२ पाखें मनू मीगुयात छगू तःधंगु अपराधकथं म्हसीका बियाः उकिया विरुद्धया प्रावधानयात मौलिक हक व राज्यया नीति अन्तर्गत तयातःगु दु। माइती नेपालया संस्थापक नायः अनुराधा कोइरालां मनू मीगु दिकेत मनू मीगु व ल्हयेगु (नियन्त्रण) ऐन २०६४ यात संशोधन यायेमाःगु खँ कुलादिइगु दु।

सभापति ज्वंगु विरोध प्रदशर्नयापि रास्वपा कार्यकर्तातय्त प्रहरीं पोखराय् अश्रुग्यास प्रहार याःगु दु। रास्वपाया नेता कार्यकर्तातयस रत्नचोक जुया वाइ चोकय् निषेधित क्षेत्र तोडे यायेत स्वयेवं अश्रुग्यास प्रहार याःगु दु।

पूर्वगृहमन्त्री तक जुयादीम्ह सभापति लामिछाने पोखराया सूर्यदर्शन सहकारी ठगी प्रकरणय् ज्वंगु खः। वयात कात्तिक २ गते ज्वंगु खः। सभापति ज्वंगुलि रास्वपा नेता, कार्यकर्तातयेस विरोध प्रदर्शन याना वयाच्वंगु खः।

थौ लामिछानयात म्याद थपे यायेगु निति अदालत उपस्थित यायेत्यःगु इलय् कार्यकर्तातय्स प्रदर्शन याःगु खः।उगु झ्वलय् निषेधित क्षेत्र तोडे यायेत स्वयेवं नियन्त्रण यायेगु कथं प्रहरीं प्यंगू राउन्ड अश्रुग्यास प्रहार याःगु खः।

राष्ट्रिय सूचना आयोगया प्रमुख आयुक्तय् डा. सुरेश आचार्य नियुक्ति यायेगु निति सिफारिस जूगु दु।अथेहे, आयोगया आयुक्तय् गगन विष्ट व दुर्गा भण्डारीया नां नियुक्ति यायेगु निति सिफारिस जूगु दु।

डा.आचार्य नेपाल पत्रकार महासंघया पूर्व अध्यक्ष खः सा विष्ट प्रेस चौतारी नेपालया पूर्वअध्यक्ष खः। मेम्ह सदस्य भण्डारी थ्व स्वया न्ह्यः प्रेस काउन्सिल नेपालया सदस्य खः।राष्ट्रिय सूचना आयोगया प्रमुख आयुक्त व आयुक्तया सिफारिस यायेत सभामुखया अध्यक्षताय् सञ्चार लिसे सूचना प्रविधिमन्त्री व नेपाल पत्रकार महासंघया अध्यक्ष सदस्य जुइगु कथं कानुनी व्यवस्था दु।

उगु व्यवस्था कथं सिफारिस समितिं उमिगु नां प्रस्ताव याःगुलि मन्त्रिपरिषद् न निर्णय यायेमाः। मन्त्रिपरिषदया निर्णय लिपा प्रधानमन्त्रीं पद व गोपनीयताया सपथ नकेगु कानुनी व्यवस्था दु।