दँय् दसं छम्ह सर्जकयात लःल्हाना वयाच्वंगु ‘भोजपुर प्रतिभा पुरस्कार’ पाखें टक्सारय् च्वंम्ह प्रेम शाक्ययात हंगु दु।

त्रिवेणी साहित्य प्रतिष्ठान भोजपुरं शाक्ययात शनिबाः छगू ज्याझ्वःया दथुइ सिरपालिसें हंगु खः। विसं २०४५ निसें वाद्यवादकया कथं मदिक्कं क्रियाशील शाक्यं खास यानाः नेवाः दथुइ लोकंह्वाःगु खीं, धाः, धिमे, नाय्खीं लिसें हारमोनियम, तमल थें जाःगु बाजं प्रशिक्षकया कथं नेवाः कला व तजिलजिया म्हालासाला व संवद्र्धनय् योगदान यानाः वयाच्वनादीम्ह वय्कःयात सिरपा लःल्हानाःगु धकाः ‘पुरस्कार कोष’या संरक्षक अमृका ताम्राकारं धयादिगु दु।

प्रतिष्ठानया संस्थापक नायः श्याम तमोटं शाक्ययात हनापौ लिसें नीनिद्वः निसः व नीनितका दांया सिरपा लःल्हानादिगु खः। शाक्यं नेवाः बाजं थायेगु सीप लःल्हायेगु निंतिं स्थानीय स्तरय् नियमित व थी थी जिल्लाय् नापं प्रशिक्षण बियाः च्वनादीगु दु।

विसं २०१७ सालय् जन्मय् जुयादीम्ह शाक्य भोजपुर नगरपालिका–१२ टक्सारयाम्ह खः। प्रतिष्ठानं ‘भोजपुर प्रतिभा पुरस्कार’ दँय् दसं साहित्य, कला व संगीतया ख्यलय् योगदान बियादीपिंत बिया वयाच्वंगु दु।

नेपालभाषा मंकाः खलः यलया ग्वसालय् यलय् दुने परापूर्वकालं निसें हुलाः वयाच्वंगु ख्वापाः पुयाः हुलिगु पौराणिक व ऐतिहासिक द्यः प्याखँ ब्वलंका तःगु द्यः खलः यात हनीगु ज्याझ्वः क्वचागु दु।

यलय्ं न्यागु ख्वाःपाः पुया हुलिगु द्यः प्याखँ जल प्याखँ (श्री हरसिद्धि प्याखँ), गथु प्याखँ (श्री नवदुर्गा प्याखँ), सिकाली प्याखँ (श्री रुद्रायणी प्याखँ), गं प्याखँ (श्री अष्टमातृका प्याखँ) व नृसिंह अवतार (श्री काति प्याखँ) यात हनेगु ज्या जुगु खः। ज्याझ्वलय् मू पाहाँ उपप्रधान व शहरी विकासमन्त्री प्रकाशमान सिंह पाखें म्हतिं म्हतिं पुचः यात झिद्वः तका ध्यबां नाप हना–पौ देछायेगु ज्या जुगु खः।

अथे हे ज्याझ्वःया मूपाहाँ प्रकाशमान सिंहं लुम्बिनी बौद्ध विश्वविद्यालयया डीन माणिकरत्न शाक्यं च्वयादीगु “ललितपुरका प्रसिद्ध मुकुण्ड नाचहरु ” नां या सफू चिखिफ्यनेगु ज्या यानादीगु खः । मन्त्री सिंहं थुगु सफुतिइ यलया परम्परागत नृत्य बिषय् स अमूर्त सम्पदाया गहन अनुसन्धान न्ह्यब्वःगु लिं नेपाःया साँस्कृतिक सन्दः दुने न्हूगु जः लूगु खँ कनांदिल। वयेकःलं थुकिं नेपाःया साँस्कृतिक विशिष्टतायात अन्तर्राष्ट्रिय मञ्चय् प्रवर्धन यायेत ग्वाहालि जुइगु विश्वास प्वंकादिल।

अथे हे ’नेपालभाषा मंकाः खलः, यल’ व ’मिसा साहित्यिक मुना’ मिसा साहित्यिक संस्थाया मंकाः कुतलय् नेपालभाषाया “सत्यया लँपु” नांया चिनाखँ मुनाः सफू नं पितब्वज्या जूगु खः।उगु ज्याझ्वलय् यल महानगरपालिकाया मेयर चिरिबाबु महर्जन, नेवाः दे दबूया केन्द्रिय नायः पबित्र बज्राचार्य, च्वमि डीन माणिक रत्न शाक्य, मिसा साहित्यिक मुनाया नायः विमलप्रभा बज्राचार्यपिन्स न नुगँ खः तयादीगु खः।

सार्वजनिक सेवा प्रसारण, नेपाल (पीएसबी, नेपाल) या कार्यकारी अध्यक्ष डा. महेन्द्र विष्टयात प्राज्ञिक अनुसन्धानकर्ता उपेश महर्जनं थःगु अनुसन्धान प्रतिवेदन लःल्हागु दु।

रेडियो नेपालपाखे प्रसारण जुइगु नेपाल भाषाया बुखँ व ज्याझ्वः जीवन दबु न नेवाः समुदायया पहिचान निर्माण यायेत म्हितूगु आयामबारे अनुसन्धानकर्ता महर्जनं अनुसन्धान यानादीगु खः। सिंहदरबारस्थित पिएसबी, नेपालया कार्यकारी अध्यक्ष डा. महेन्द्र विष्टं अनुसन्धान प्रतिवेदनया निष्कर्ष पत्रकारिताया ख्यलय् सरकारी सञ्चारगृहं आदिवासी जनजाति व भाषिक पहिचानय् ग्वहालि जुइ धका धयादीगु खः।

स्वतन्त्र अनुसन्धान मजुगु कारणं सरकारं याःगु बालागु ज्याझ्वः जनताया थाय् मथ्यःगुलि  सम्बद्ध पक्षया ध्यानाकर्षण यायेगु निति थज्यागु अनुसन्धानं ग्वहालि जुगु भलसा कयादीगु दु। रेडियो नेपालं नेपालभाषा (नेवारी)या बुखँ व ज्याझ्वःपाखे नेवाः समुदायया पहिचान निर्माण यायेत तधःगु भूमिका म्हितिइगु निष्कर्ष पिकागु दु।

सरकारया नीति नियम, ज्याझ्वः व सन्देश प्रत्यक्ष कथं सञ्चार जुया वयाच्वंगु अप्रत्यक्ष कथं नेवाः समुदायया पहिचानयात न स्थापितयासे हक अधिकार सम्बन्धी वकालत जुइगु अनुसन्धानय् उल्लेख याना तःगु दु।अथेहे, भाषा, कला, संस्कृति, सङ्गीतया ख्यलय् संरक्षण यायेगु नापं प्रवर्धनय् विशेष योगदान ब्यूगु सार्वजनिक जूगु खः।

पहिचान व अधिकारया विषय निजी नाप सामुदायिक रेडियो न जक सः ल्ह्वने फइ धइगु निष्कर्षय् नेपालया सन्दर्भय् ७५ दँनिसे रेडियो नेपालपाखे आंशिक अवसर व सुविधा जुया वयाच्वंगु खने दु। विश्वविद्यालय अनुदान आयोग व किपू स्थित मङ्गल बहुमुखी क्याम्पसया अनुसन्धान अनुदानय् पत्रकारिताय् क्रियाशिल अनुसन्धानकर्ता महर्जनं अनुसन्धान यानाच्वंगु खः।

मात्रात्मक व गुणात्मक मिश्रित अनुसन्धान विधि प्रयोग यासे वर्णनात्मक व विश्लेषणपाखे निष्कर्ष पिकाःगु धका वयकःया अनुसन्धान प्रतिवेदनय् उल्लेख यानातःगु दु।

राष्ट्रपति रामचन्द्र पौडेलं छाउनीया राष्ट्रिय सङ्ग्रहालय व नेपाली सेनाया सैनिक सङ्ग्रहालयया थौं अवलोकन यानादीगु दु। राष्ट्रपति पौडेल न्हापांम्ह मिसा सबिता पौडेलनापं छाउनी सङ्ग्रहालयया अवलोकनय् झायादीगु खः।

वय्कःयात पुरातत्व विभागया महानिर्देशक सौभाग्य प्रधानाङ्ग, सङ्ग्रहालयया प्रमुख अरुणा नकःमि व राष्ट्रिय मुद्रा सङ्ग्रहालयया प्रमुख मायादेवी अर्याललिसेंया पदाधिकारीपिंसं लसकुस यानादीगु खः। राष्ट्रिय सङ्ग्रहालयया प्रमुख नकःमिं सङ्ग्रहालययाबारे राष्ट्रपति यादवयात जानकारी बियादीगु खः।

नेपाली सेनाया सैनिक सङ्ग्रहालयय् थ्यंकादीगु इलय् वय्कःयात नेपाली सेनाया बलाधिकृत निर्मलकुमार थापां लसकुस यानादीगु खः। सैनिक सङ्ग्रहालयया सङ्ग्रहालय प्रमुख सेनानी गेलान लामां सङ्ग्रहालययाबारे जानकारी बियादीगु खः।

दँय् दसं आषाढ शुक्ल एकादशीया दिं थः थःगु छेँय् तुलसीमा पिनाः प्यला तक विषेश पुजा याइगु दिं  थनिनिसें न्ह्याःगु दु।

लच्छि न्ह्यः जेष्ठ शुक्ल एकादशीया दिं थः थःगु छेँय् तुलसी मोठय् तुलसी पुसापाखें ह्वःगु तुलसीमायात थौं मेगु थासय् यंकाः पिइगु याइ। सनातन वैदिक परम्परा कथं तुलसीयात विष्णु द्यःया चिंया कथं कयातःगु दु। थनिनिसें कार्तिक शुक्ल एकादशीया दिं तक तुलसीमा यात विशेष पुजा यायेगु  याइ।

हरिशयनी एकादशीया लसताय् थौं सुथंनिसें स्वनिगःया प्यम्ह नारांद्यः व भुइजःसि लिसें देय् न्यंकंया नारांद्यः थाय् म्वो म्वो भक्तजनत थ्यंकाच्वंगु दु। एकादशीया दिं खास यानाः जाकीया नसाँ त्वँसा मनयेगु, छुचुंमरि, ढिँडो नापनापं सिसाबुसा नयेगु याइ।