नेपाल आदिवासी जनजाति पत्रकार महासंघ (फोनिज) संघीय समितिं म्हिगः आइतवाः विराटनगरय् पहिचान आन्दोलनः आःया लँपू संवाद ज्याझ्वलय् पहिचानपक्षधर बुद्धिजीविपि नाप छगु ज्याझ्वः जूगु दु।

उगु सम्वाद ज्याझ्वलय् पहिचानपक्षधर बुद्धिजीविपि प्राध्यापक डाक्टर महेन्द्र लावती, लेखक नाप विश्लेषकपि खगेन्द्र संग्रौला, भवानी बराल व डम्बर खतिवडापिन्स थःथःगु धारणा तःगु खः। पहिचानया आन्दोलन याःगु माग व मुद्दायात सम्बोधन मयासे राष्ट्रिय पार्टीपिन्स खुसिइ नामय् प्रदेशया नामकरण जूगु धका धयादीसे बुद्धिजीविपिन्स वइगु दिं आः क्षेत्रीय पार्टी दयकेमाःगुलि बः बिःगु दु। कोशी प्रदेशसभाय् आदिवासी जनजातिपि (विशेष याना राई, लिम्बू)या उपस्थिति दुसां राष्ट्रिय पार्टीया शीर्ष नेतापिनिगु कारण उमिसं पहिचानया विरुद्धय् मतदान याःगु खः धका दाबीयासे धाःगु दु ’वः हे कारण क्षेत्रीय पार्टी माःगु खः।’

प्राध्यापक डाक्टर महेन्द्र लावतीं मधेशी आन्दोलन व थारुहटया ताःलागु स्वया मोर्चा दयकलं, गठबन्धन दयकल, पहिचानवादी पार्टीया दुथ्याका वा पहिचानवादी राजनीतिक शक्ति निर्माण याना जक पहिचानया आन्दोलनं हःगु अधिकारयात स्थापित यायेफइ धका धयादीगु खः। ‘जिगु विचाः यदि १ नम्बर क्षेत्रय् क्षेत्रीय राजनीतिक शक्ति जुल धाःसा उकिइ पहिचानया विषय दुथ्याइ। डा. लावतीं धाःगु दु, ‘छाय् धाःसा राजनीतिक शक्तिया उद्देश्य धइगु हे यक्को मत हयेगु खः। उकियाना राजनीतिक शक्ति निर्माण यायेगु इलये थ्व पहिचानय् समस्या कभरेज याइ थे च्वंं।’

अथेहे च्वमि नाप विश्लेषक डम्बर खतिवडां न राजनीतिक पार्टीपिन्स जक पहिचानया माग व मुद्दायात सम्बोधन याइगु जुगुलि उगु लँ लयेमाः धका बः बियादीगु खः। पहिचानया आन्दोलनयात दुग्यकं आत्मसाथ याइगु राजनीतिक शक्तिकेन्द्रया अभाव खनेलुगु धका धयादीसे खतिवडां राष्ट्रिय तहपाखे न मुद्दायात दुथ्याकेगु कथं राजनीतिक शक्ति निर्माणया कुतः यायेमाःगु व क्षेत्रीय शक्ति न दयकेगु कुतः जुल धाःसा जक पहिचानया मुद्दा सम्बोधन याये फइ धका धयादीगु खः। वयकलं एमाले अध्यक्ष ओलीया अज्ञानता व अहंकार, माओवादी अध्यक्ष प्रचण्डया अवसरवाद व काँग्रेस सभापति शेरबहादुर देउवाया बेवास्ता हे कारण पहिचानया माग व मुद्दा सम्बोधन मजुगु धका दाबी यानादीगु खः।

अथेहे मेम्ह च्वमि नाप विश्लेषक खगेन्द्र संग्रौलां २ नम्बर प्रदेशय् क्षेत्रीय पार्टी व क्षेत्रीय भावना बलागुलि हे कारण पहिचानया नां मधेश जूगु धका दाबी यानादीगु खः। ल्याय्म्हपिनिगु धैर्य त्वःतिइ थे थम्हेसिया खने धुकुगु व लडाकु दस्ता दयके धुकुगु धका धयादीसे उपि ल्याय्म्हपिन्त विश्वासघात जुगु कारण हतियार ल्ह्वने मालिइगु भावना अप्पो जुया वंगु लिच्वःया कारण घातक जुइगु संकेत क्यगु दु। वयकलं धाःगु दु, ’शासकपिन्स थुगु परिस्थिति मथुल धाःसा गुलि घातक जुइ उकिया आँकलन शासकपिन्स हे यायेमाः।‘

पहिचानवादीपिन्स कोशी नां खारेजया जक खँ ल्हाना आज्जु मदुगु लडाइ जुइ धका धयादीसे मंकाः सहमतिइ वनेमाःगुलि बः बियादीगु खः। ‘कोशी खारेज जुलकि खालि जुगु थाय् पहिचानवादीपिन्स तयेगु चाहे जूगु नां छु खः उगु विषयय सहलह याये मालं। किरात न्हापा कि लिम्बुवान धइगु ल्वापू छाय् ? थुगु हे कारण न पहिचान विरोधीयात अपूकेगु ज्या जुयाच्वंगु दु,’ संग्रौलां धाःगु दु, ‘राईपिन्स किराँत नां दाबी याना च्वंगु दु। मेगु ताः ईनिसे संघर्षया पृष्ठभूमि दुगु व योगदान याना वयाच्वंगु समुदाय लिम्बूपि खः। उगु कारण जिगु प्रस्ताव किरात लिम्बुवान दयकेमाः धइगु दु।’

मेम्ह विश्लेषक भवानी बरालं कोशी नां खारेज मजूसा प्रदेशय् ‘कोशीइ मिँ च्याइगु’ चेतावनी बिःगु दु। मुख्य राजनीतिक दलपिन्स न्हापागु मान्यतायात स्थापित यायेगु लागि कोशीइ मिँ च्याके बिइ मज्यु धका धयादीगु खः। आःया लँपू धइगु कोशी खारेजी हे खः धका बः बियादीगु खः। वयकलं धयादीगु दु, ‘आः २०८४ या चुनाव पिया छु जुइ मखु। आन्दोलनया हे पाखें, जनमत दयेका न्ह्या वनेमाः धका धयादीगु खः।

नेपाल आदिवासी जनजाति पत्रकार महासंघ फोनिजया २४ क्वःगु स्थापना दिवसया लसताय् नेपालभाषा टाइम्स न्हिपौयात फोनिज मातृभाषा पत्रकारिता सम्मान लःल्हाःगु दु ।

प्रदेश नं १ या राजधानी विराटनगरय् जूगु उगु ज्याझ्वलय् संघीय मामिला व सामान्य प्रशासनमन्त्री अमनलाल मोदीं सम्मान लःल्हाःगु खः । मांभासं निरन्तर पत्रिका पिथनाः आदिवासी जनजातिया सः तयावयाच्वंगुलिं थुगु सम्मान बिउगु खः ।

मन्त्री मोदी हनापौ लःल्हानादीगु खःसा फोनिजया नायः गजुर्धन राइं नीन्याद्वः दांया चेक लःल्हानादीगु खः । अथेहे ज्याझ्वलय् दिलिप थापामगरयात फोनिज राष्ट्रिय पत्रकारिता सम्मान, किसन राई (मरणोपरान्त), देव पचभैया मगर, जीवन लामा व उन्नति चौधरीयात फोनिज राष्ट्रिय पत्रकारिता पुरस्कार लःल्हाःगु खः ।

अथेहे विदुर खवास, सुजाता लिम्वुयात फोनिज प्रदेश १ पाखें पहिचान पत्रकारीता पुरस्कार लःल्हागु खः । ज्याझ्वलय् मन्त्री मोदीं फोनिजया स्थापना दिवसया लसताय् पिथंगु सफू नं विमोचन याःगु खः । सफुलिइ पत्रकार महासंघया नायः सत्यनारायण बहादुर श्रेष्ठयात कयाः थीथी लेखत नं दुथ्याकातःगु दु ।

फोनिज नायः राइया सभापतित्वय् जूगु ज्याझ्वलय् मन्त्री मोदी लिसें थीथी व्यक्तित्वपिसं फोनिजया २४ क्वःगु स्थापना दिवसया भिंतुना बियादीगु खः ।

कपनय् खहरे खुसिइ अतिक्रमण यानाच्वंगु छेँ थुनेगु निति धका धासे येँ महानगरपालिकाया डोजर वनेवं तनाव जूगु दु।

येँ महानगरपालिका १० व बूढानीलकण्ठ नगरपालिका वडा नम्बर ७ या सिमानाय् दुने साततले चुकय् नापं खुसिइ सिथय् मिचय् याना छेँ दयकूगु, सेटब्याक मत्वतूसे खुसिइ मिचे यागुलि थुनागु धका महानगर प्रहरीया डिएसपी मिनबहादुर थापां धाःगु दु।

उमिसं सामाखुसीया खुसिइ थे चायकेगु यायेगु योजना दु धका धाःगु खः। तर बूढानीलकण्ठ नगरपालिका व अनया स्थानीयपिन्स डोजर चले याके बिइगु मदु। वाः वयाच्वंगु इलय् डोजर आतंक याःगु धासे अनच्वपिन्स महानगरविरुद्ध नाराबाजी याःगु खः।

अथे जुगुलि डोजर चले याके मबिउगु खः। आः येँ महानगरपालिका, बूढानीलकण्ठ नगरपालिका व स्थानीयपि दथुइ सहलह जुयाच्वंगु दु।

२९ क्वःगु अन्तर्राष्ट्रिय आदिवासी जनजाति दिवसया लसताय् थीथी ज्याझ्वः जूगु दु। ‘हिउपाःया संवाहक आदिवासी युवा’ धइगु नारा बियाः देयन्यंकं दिवस हंगु खः ।

थुगुसीया आदिवासी दिवसय् आदिवासी युवाया सक्रियता व सशक्तीकरणयात बः बियागु खँ नेपाल आदिवासी जनजाति महासंघं धाःगु दु । दिवसया लसताय् म्हिगः येँया बानेश्वरय् जनजाति आयोगं छगू ज्याझ्वः याःगु खःसा महासंघं नेपाल प्रज्ञाप्रतिष्ठानय् ज्याझ्वः याःगु खः ।

प्रज्ञा प्रतिष्ठानय् जूगु ज्याझ्वलय् मूपाहां कथं झाःम्ह प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल अधिवक्ता भगवती पाण्डें तामाङ समुदाय लगायतया संस्कारयात कयाः बिउगु अभिव्यक्तिपाखे सरकारया ध्यानाकर्षण जूगु खँ कनादिल । लिसें वय्कलं पाण्डे दोषी खनेदत धाःसा कारबाही यायेगु खँ नं धयादीगु दु ।

उकथं हे वय्कलं वंगु साउन १७ गते पाण्डेयात ज्वनेमाःगु माग यासें जूगु प्रदर्शनय् बल प्रयोग याःपिं प्रहरीयात नं कारबाही यायेगु खँ धयादिल । सभा न्ह्यः महासंघं येँय् छगू ¥याली नं पिकाःगु खः । उकी नेवाः देय् दबू लगायत थीथी जातीय समुदायतय्सं ब्वति काःगु खः ।

सन् १९९४ डिसेम्बर २३ कुन्हु संयुक्त राष्ट्रसंघया साधारणसभां अगष्ट ९ तारिखयात अन्तर्राष्ट्रिय आदिवासी दिवस कथं हनेगु घोषणा याःगु खः ।

येँ महानगरपालिका १३ वडा टंकेश्वरय् च्वंगु नील बाराही माविं स्थानीयपिनिगु दिगुद्यः लिकयाः स्कुलया स्वाहाने दयेकूगु खँयात कयाः विरोध जूगु दु ।

स्थानीय जनता हे स्कुलय् वनाः दिगुद्यः थेंज्याःगु सम्पदा लिकायेगु ज्या यात धकाः विरोध याःगु खः ।स्कुलया न्ह्यःने लानाच्वंगु दिगुद्यः लिकयाः आः स्कुलया कम्पाउण्ड दुने तयातःगु दु ।

थुकियात कयाः वहे वडाया अभियन्ता सुमन साय्मि समेत वनाः विरोध याः वंगु खः ।