प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीं नेपाल भाषायात पाठ्यक्रमय् दुथ्याकेत सरकारं प्रक्रिया न्ह्याकीगु खँ कनादिइगु दु। शङ्खधर साख्वाः प्रतिष्ठानपाखें मध्यपुरथिमिया शङ्खधर साख्वाः चोकय् न्हूदँ ११४५ या लसताय् ग्वसाः ग्वगु ज्याझ्वलय् नेपाल संवत्या प्रवर्तक नापं राष्ट्रिय विभूति शङ्खधर साख्वाःया झ्वाताय् स्वाँमालं क्वखायेके धुंका प्रधानमन्त्री ओलीं भाषा, संस्कृति व सभ्यता बचे यायेत थः व्यक्तिगत व प्रधानमन्त्री निगूलिं हैसियतं तयार दू धका धयादीगु खः।

प्रधानमन्त्री ओलीं नेपाल भाषायात पाठ्यक्रमय् दुथ्याकेत प्रक्रिया न्ह्याकायंकेगु धाःसें प्रतिष्ठानया छुं छु जायज माग राज्यया क्षमता कथं हंनं पूवंका यंकेगु बचं बियादिल। वय्कलं धयादिल, “नेपाल भाषायात पाठ्यक्रमय् ऐच्छिक विषय कथं दुथ्याकेत माग यानादिइगु दु, व पूवंके मफइगु माग थें मताः।

मैथिली, भोजपुरी थें हे थुकियात नं ऐच्छिक विषयया कथं पाठ्यक्रमय् दुथ्याके फइ। निर्णय मयासें जिं थन नवाये मज्यू।” सरकारीस्तरय् नेपाल भाषाया संरक्षणया निंतिं थी थी कुतः जुयाच्वंगु व उगु झ्वलय् राष्ट्रिय समाचार समिति, नेपाल टेलिभिजन व रेडियो नेपालपाखें नेपाल भासं समाचार प्रकाशन नाप प्रसारण न्ह्याके धुंकूगु खँ वय्कलं न्ह्यथना दिल।

ख्वपयात जीवित सङ्ग्रहालयका कथं काइगु धासें वय्कलं थनया ऐतिहासिक कला व संस्कृति संरक्षण यायेत सरकार प्रतिबद्ध दु धयादिल। संस्कृति, पर्यटन व नागरिक उड्डयनमन्त्री बद्रीप्रसाद पाण्डें शङ्खधर साख्वालं उगु इलय् देशभक्ति व राष्ट्रियताया म्हसीका न्ह्यब्वया दिइगु धकाः च्वछायादिल।

मध्यपुरथिमि नगरपालिकाया प्रमुख सुरेन्द्र श्रेष्ठं मध्यपुरथिमि नगरपालिकां जिल्लाया ऐतिहासिक कला, संस्कृति व परम्परायात हलिंन्यकं न्यंकायंकेत वइगु पुसं मध्यपुर महोत्सव ग्वसाः ग्वयागु दु धका धयादीगु खः। प्रतिष्ठाना नायः ज्ञानराम श्रेष्ठं नेपाल संवत् ११०० य् निसे भिन्तुना आन्दोलनपाखें तःधंगु उपलब्धि जुसां अझ नं यक्व याये ल्यंनिगुलिं थुखेपाखें सरकारं ध्यान बिइमाल धयादिल।

उगु ज्याझ्वलय् प्रधानमन्त्री ओलीं मध्पुरथिमिया ६३ दँ पुलांगु संस्था न्ह्यज्याः खलः थिमि व नेपाल संवतया अभियन्तालिसें भाषा आयोगया दुजः सुरेशकिरण मानन्धरयात शङ्खधर सम्मान देछागु खः ।

नेपाल सम्वतयात राज्यं राष्ट्रिय सम्वतया मान्यता ब्यूसां अझं पूर्ण रुपं व्यवहारय् लागू मजूगुलिइ सरोकारवालातय्सं च्यूताः प्वंकूगु दु । नेपाल सम्वत ११४५ न्हूदँया लसताय् जूगु छगू ज्यााझ्वःया वक्तातयसं थथे बः ब्यूगु खः ।

वंगु मंगलबाः इन्द्र विनायक क्लबं येँया इनाःत्वालय् स्वन्ति नखः व न्हूदँ नेपाल सम्वत ११४५ या लसताय् सुकुन्दा र्‍यालीया ग्वसाः ग्वःगु खः ।

ज्याझ्वलय् न्ववासें न्हूदँ राष्ट्रिय समारोह समिति ११४५ या नायीलसें पूर्व संघीय मामिला तथा सामान्य प्रशासन मन्त्री राजेन्द्र प्रसाद श्रेष्ठं नेपाल सम्वतया आन्दोलन अझं क्वमचाःनिगु बिचाः तयादिल ।

राष्ट्रिय सम्वतया मान्यता दयेधुंकूगु नेपाल सम्वतयात दक्वं मन्त्रालय, सरकारी निकायस छ्ययेकेबीत निरन्तर जानाच्वनेमाःगु बिचाः वयकलं तयादिल ।

‘राष्ट्रिय संवत धकाः घोषणा यायेवं गातला ? व्यवहारय् लागू यायेम्वाःला ? दक्वं सरकारी निकायस पूर्ण रुपं नेपाल सम्वतयात व्यवहारय् लागू याकेत दबाब अझं आवश्यक दनि, झी निरन्तर जानाच्वनेमानि’ नायःलिसें पूर्व मन्त्री श्रेष्ठया धापू खः ।

वागमती प्रदेश सभा सदस्य समिता खड्गीं नेपालभाषा व तामाङ भाषायात प्रदेशया सरकारी कामकाजी भाषाया मान्यता बीकेत यक्वं मिहिनेत यानागु लुमंकुसें आः प्रदेश सभाय् अनुवादकया व्यवस्था यायेत थःपिन्सं कुतः यानाच्वनागु धयादिल ।

‘थौंकन्हय् जिं प्रदेश सभाय् नेपालभाषां हे न्ववानाच्वनागु दु, सुनां मथूसा अनुवादक तयेमाल । अनुवादकया व्यवस्था याकेत जिमिसं कुतः यानाच्वनागु दु’ प्रदेश सभा सदस्य खड्गीं धयादिल ।

अथेहे, नेवाः देय् दबूया न्वकू उमेश स्थापितं देयया हे नामं स्वनातःगु नेपाल सम्वत नेवाः समुदाययागु जक मखसें सकल नेपाःमिया हे खःगुलिइ बः बियादिल ।

येँ महानगरपालिका १९ वडाया अध्यक्ष राजेश श्रेष्ठ, भूमि अधिकार संरक्षण संघर्ष समितिया कजि श्यामकृष्ण प्रजापतिं राज्यं आदिवासी समुदायया भूमि, संस्कृति थीथी नीति व मापदण्डया नामं लाकाकायेत स्वयाच्वंगु दावी यानादिल ।

स्थानीय जनताया भूमि संरक्षणया लागिं थःपिन्सं छुं हे कुतः ल्यं मतयेगु वडाध्यक्ष श्रेष्ठ व कजि प्रजापतिया धापू खः ।

ज्याझ्वःयात संयुक्त युवा क्लब, नेपाल राष्ट्रिय खड्गी समाज १९ वडा कचा, ढोका फल्चा पुचः व झीगु इनाःत्वाः पुचलं मंकाः कथं ग्वसाः ग्वःगु खः ।

ज्याझ्वलय् ग्वसाः खलःपाखें इन्द्र विनायक क्लबया नायः प्रतिक खड्गी, ढोका फल्चा पुचःया नायः जेशिस शाहीं थःथःगु बिचाः तयादीगु खः ।

औपचारिक ज्याझ्वः धुंकाः सुकुन्दा र्‍याली पिकाःगु खः । इन्द्रसभा मार्गं न्ह्याःगु ¥याली मरुध्वाखा, दमाइटोल, यतखा, चसान जुयाः प्याफलं मरुहिति, शान्ति निकुन्ज चोक जुयाः इन्द्रसभा मार्गय् हे थ्यंकाः क्वचाःगु खः ।

सुकुन्दा र्‍याली धुंकाः थीथी गायक कलाकारतयसं सांगितिक न्ह्यब्वया नं न्ह्यब्वःगु खः ।

नेपाल सम्वत ११४५ नव बर्ष, स्वन्तिया लसताय् यल महानगरपालिका १६ वडा कलाकार समितिया ग्वसालय् जूगु निक्वःगु हुलाप्याखं कासा आयोना लाखां त्याकल । गोल्मढी, ख्वपया आयोनां २२ म्ह कासामिपिन्त ल्यूने लाकाः शिल्ड, दसिपौलिसें ५० द्वः तकाः नगद सिरपा त्याकादीगु खः ।
कासाय् ल्यू चाकुपात, यलया इभान धाख्वा, लियांल्यू काय्गुननि, यलया लक्कि महर्जन व हःपा न्याखाचुक, यलया उत्पला बज्राचार्यं त्याकादीगु खः । वय्कःपिन्सं छसीकथं शिल्ड, दसिपौलिसें नगद सिरपा ३० द्वः तका, १५ द्व तका व ५ द्व तका त्याकादीगु खः ।
यलया कात्तिदबुलिइ जूगु उगु कासाय् वरिष्ठ कलाकार लोकगायक रत्न बेहोशी बज्राचार्ययात “ललितरत्न” उपाधि देछाःसें हंगु खः । कला ख्यलय् जीवन पानादीम्ह बज्राचार्ययात ललितपुरया रत्न भाःपा हंगु थुगु ज्याझ्वलय् वयकःयात दोसल्लां न्ययेकाः हनापौ देछाःगु खःसा नगद १५ द्व तका नं देछाःगु खः । थुगु हना दकले न्हापांगु खुसी वरिष्ठ कलाकार मोहनप्रसाद जोशीयात देछाःगु खःसा निक्वःगु खुसी वरिष्ठ कलाकार बज्राचार्ययात देछाःगु खः ।

यल महानगरपालिका १६ वडाया अध्यक्ष निर्मलरत्न शाक्यया नायःसुइ, थुगु वडाया कलाकार समितिया संयोजक सुरजवीर बज्राचार्यया ल्यूनायःसुइ जूगु थुगु ज्याझ्वः जनसंगीत श्रष्टा अमरराज शर्मा राजोपाध्यायको मूपाहांसुइ जूगु खःसा ज्याझ्वलय् संघीय सांसद प्रेमबहादुर महर्जन, यल महानगरपालिकाया उपप्रमुख मञ्जली शाक्य बज्राचार्य, प्रदेश सांसद रामकृष्ण चित्रकार, १६ वडा सदस्य नापं कार्यपालिका सदस्य वविता श्रेष्ठ, राष्ट्रिय उपभोक्ता मञ्चया नायः प्रेमलाल महर्जन, नृत्य निर्देशक संघ नेपालया नायः भूवनदास श्रेष्ठ, वरिष्ठ कलाकारपिं नारायणदेवी प्रधान, राधेश्याम प्रधान थेंजाःपिं ब्यक्तित्वपिनिगु ब्वति दुगु खः ।

निर्णायकपिं संजय शर्मा राजोपाध्याय, स्वजन रघुवंशी, श्रृष्टि महर्जन च्वनादीगु थुगु कासाय् १५ ल्यज्या जूगु खःसा कासाय् ब्वति कयादीपिं २३ म्ह कासामि दथुं उत्कृष्ट १५ ल्यज्या मिनर्वा शर्मा राजोपाध्याय व राजिप बज्राचार्यं यानादीगु खः ।
कलाकार समितिं न्हूपिं कलाकारपिन्त ह्वःता, थुगु पुस्ताया सक्रियपिं कलाकारपिन्त दबू व वरिष्ठपिन्त हना देछानाः वयाच्वंगु दुसा येन्यापुन्हि, न्हूदँ, श्रीपञ्चमी, फागु थें जाःगु पर्वय् सांस्कृतिक ज्याझ्वः यानाः वयाच्वंगु दुसा म्ये कासा, हुलाप्याखं कासा, कलाकार हकहितया नितिं कलाकार मुना, संकिपाया कार्यशाला (वर्कशप), प्रशिक्षण थें जाःगु ज्याझ्वः म्हो बजेटं अति प्रभावकारी जुइक यानाः वयाच्वंगु दु ।
५ दंनिसें सक्रिय थुगु समितिया छ्याञ्जे अनुप शाक्य, दांभरि सलोना बज्राचार्य खःसा दुजःपिं भूपेन्द्र बज्राचार्य, अमर चित्रकार, निल शाक्य, अमोघवीर बज्राचार्य, मोहिद्दिन खान, श्रुयति शाक्य, चनिरा बज्राचार्य व राधिका श्रेष्ठपिं खः ।

 

नेपाल आयल निगमं डिजेल व मचिकया भाः घटे याःगु दु। बिहीवाः बहनि च्वंगु निगम सञ्चालक समितिया बैठकं डिजेल व मचिकनय् लिटरं छतका घटे याःगु दु।

आः न्हुुगु भाः कथं चारआली, विराटनगर, जनकपुर, अमलेखगञ्ज, भलबारी, नेपालगञ्ज, धनगढी व वीरगञ्जय् डिजेल व मचिकं लिटरं १४७.५, सुर्खेत व दाङय् लिटर १४९ व स्वनगिः नाप पोखरा व दिपायलय् १५० तका कायम याःगु दु।

पेट्रोल, एलपी ग्यास व हवाइ इन्धनया भाः आः गथे खः अथे याःगु दु।

येँया यइताय् लाःगु चोभाः च्वःया आदिनाथया मेला जुयाः मनूतय् भिड खाःगू दु। दँय् दँसं लक्ष्मी पुजा कुन्हु देगलय् दर्शन याःवइपिं मनूत म्वःम्वः दइ।

येँ गाः व लिक्क च्वंनीपिं भक्ततय्सं थुकिइ ब्वति काइ। देगलय् च्वंपिं लक्ष्मी, सरस्वती आदि द्यःपिनिगु थौं दर्शन व पुजा याःसा यक्व ध्यबा कमे यायेफइ धैगु विश्वास दु।

हिन्दू व बौद्धतय्सं मंकाः देगः कथं आस्था तइगु थनया द्यःयात बौद्धतसें आनन्दादी लोकेश्वर नं धाइ। आदिनाथयात हिन्दू धर्मावलम्बीतय्सं शिव शक्तिया प्रतीक कथं पुजा यायेगु याः। आश्विन शुक्ल पूर्णिमा कुन्हुनिसें कात्तिक शुक्ल पूर्णिमा लच्छितक मेला जुइगु नापं आदिनाथ द्यःया दर्शन यात धाःसा ल्वचं व छ्यंगूया ल्वय् जुइमखु धैगु धाःपू दु।

लिसें भय, रोग व बिघ्नपाखें मुक्त जुयाः छेँजःया सुख व समृद्धि दइगु नं भलसा कायेगु याः। येँपाखें गुगू किलोमिटर यइतापाखे लाःगु थुगु थासं येँ गाःया मनोरम दृश्य खनेदु । उगु देगः लिच्छवीकालीन राजा अंशुवर्मां दयेके ब्यूगु धाइ।