शहीदपिन्त लुमंकेगु कथं सप्ताह सुरु जूगु दु। माघ १० गते शुक्रराज शास्त्रीं प्रजातन्त्र स्थापनाया लागि टेकुया पचलीइ थःगु जीवन बलिदान बियादीगु खः।

उगु दिंयात लुमंकूसे टेकुइ च्वंगु वयकःया झ्वाताय् स्वामां देछाना शहीद सप्ताह सुरु याःगु दु। येँ महानगरपालिकाया उपप्रमुख सुनिता डंगोलं वयकःया झ्वाताय् स्वामां देछाना सप्ताह सुरु यानादीगु खः।

तत्कालीन जहानियाँ राणा शासकं विक्रम सवतं १९९७ माघ १० गते शास्त्रीयात पचलीइ च्वंगु सिमाय् भुन्डे याना मृत्युदण्ड बिःगु खः।

अथेहे माघ १३ गते सिफलय् धर्मभक्त माथेमा व माघ १५ गते दशरथ चन्द व गङ्गालाल श्रेष्ठयात शोभाभगवतीइ गोलीं क्यय्काः मृत्युदण्ड बिःगु खः।

राष्ट्रपति रामचन्द्र पौडेलं थ्व हे वइगु माघ २२ गते न्हिनेसिया ४ बजे संघीय संसदया निगु हे सदनया अधिवेशन आह्वान याःगु दु।

वंगु मंगलवाः मन्त्रिपरिषद बैठकया सिफारिस कथं वयकलं प्रतिनिधिसभा व राष्ट्रियसभाया बैठक सःतूगु खः।

संसद अधिवेशन मन्त्रिपरिषदया सिफारिसय् राष्ट्रपतिं आह्वान यायेगु संवैधानिक व्यवस्थाय् दु।

नांजाःम्ह ग्लेमर किपामि (फोटोग्राफर) राजिव श्रेष्ठया मां कमलादेवी श्रेष्ठ मंत। वय्कः ८९ दँ मदुगु खः।

अमेरिकाया मेरिल्याण्डय् च्वंच्वनादीम्ह वय्कः अन हे च्वंगु होलीक्रस अस्पतालय् वासः याकुयाकुं मदुगु खः । मदुम्ह श्रेष्ठया स्वम्ह काय व छम्ह म्ह्याय् दी।

वय्कःया अन्तिम संस्कार अमेरिकाय् हे याइगु खँ पारिवारिक स्रोतं धाःगु दु।

आदिवासी जनजाति समुदायया ल्याय्म्हतय्त जलवायु ह्यूपाः व उकिइ  वइगु हलिमयय् संकटबारे जानकारी बिइगु उद्धेश्य अनुभव बारे येँ छगु ज्याझ्वः जूगु दु।

जलवायु ह्यूपा सम्बन्धी अन्तराष्ट्रिय सम्मेलन कोप २८ य् ब्बति कयावःपि नेपाःया आदिवासी जनजाति प्रतिनिधीतय्गु अनुभव कनिइगु निति फोरम फर इन्डिजिनियस गर्ल्स (फिग नेपाल) व अल इन फाउन्डेसन (एआईएफ) न छगु ज्याझ्वः याःगु दु।

उगु ज्याझ्वलय् अन ब्बति कयावःपि प्रतिनिधी तय्सं जलवायु ह्यूपाःया कारण नेपाः लगायत हलियकं च्वपि आदिवासीतय्त लाइगु प्रभाव व उपकयात गुकथं न्युनिकरण यायेफइ धइगु बिषय सहलकयासे उकिया लिच्वःया बारे थःपिनिगु अनुभव न्यकूगु खः।

ग्वसाः खलः फिग नेपालया अध्यक्ष सबनम लामाया कथं जलवायु ह्यूपाः, वन लिसे वातावरणीय संरक्षणया विषय आदिवासी समुदायया ल्याय्म्हतय्त सचेत यायेगु उद्धेश्यं मंकाः कथं संवाद यायेगु निति थुगु ज्याझ्वः यानागु खः धका धयादीगु खः। अथेहे मेगु आयोजक संस्था अल इन फाउन्डेसन (एआईएफ) या अध्यक्ष नेहा मल्लं थुगु सहलहपाखे भविष्यय् जुइगु कोप बैठकय् नेपाःया आदिवासी समुदायया ल्याय्म्ह तयेगु बारे गुकथं ब्बति कायेफइगु धइगु विषयया उपाय व सुझाब वःगु धका थःगु अनुभव न्यकादीगु खः।

आयोजक फिग नेपालया अकिना सिंह सुवालं ज्याझ्वःया उद्धेश्यबारे कनादीसे नेपाली आदिवासी जनजाति व नेपाःया ल्याय्म्हतय्त कोपया अवधारणाबारे जानकारी बिइगु निति थुगु मंकाः ज्याझ्वः यानागु खः धका धयादीगु खः । अथेहे अल इन फाउन्डेसन (एआईएफ) या अध्यक्ष नेहा मल्लं ब्बति कयादीपिन्त लसकुस यानादीसे कोप २८ या प्रतिनिधि न्यकादीगु खः।

दुबईलय् वंगु सन् २०२३ या नोभेम्बर ३० निसे डिसेम्बर १३ तक जूगु कोप २८ सम्मेलनय् पेमा वाङ्मो लामापाखे न्ह्यब्बःगु न्वचु न्यकिइगु ज्या जुगु खः। ज्याझ्वलय् नेपाल आदिवासी जनजाति महासंघ (निफिन) या बरिष्ठ उपाध्यक्ष बुद्ध घर्ती, जलवायु परिवर्तन सम्बन्धी ज्याझ्वःया निर्देशक टुङ्गाभद्र राई, संयुक्त राष्ट्र संघीय विकास कार्यक्रम (युनएनडिपी) या जलवायु सम्बन्धि युवा अभियन्ता प्रतिमा खड्गी, आदिवासी महिला कानुनी सचेतना समूहया इन्दिरा श्रीस, आदिवासी जनजातिया लागि संयुक्त राष्ट्र संघीय स्वेच्छिक कोषया बोर्ड ट्रस्टी सदस्य देबकुमार सुनुवार व राष्ट्रिय आदिवासी महिला मञ्चया उपाध्यक्ष यसोकान्ति भट्टचन लगायतपिन्स थःथःगु अनुभव न्यकादीगु खः।

उगु ज्याझ्वः नेपाल आदिवासी जनताति पत्रकार महासंघ (फोनिज) या मिडिया सहकार्यय् जूगु खः।

नेवाः समुदायया २१ गु जाति छगू हे संरचनाय् न्ह्यनीकथं स्वंगु यल नेवाः समाजं संस्थागत विकासया प्रक्रिया न्ह्याका यंकूगु दु।

समाजया तदर्थ समितिं प्रारम्भिक दँमुँज्या यानाः प्रक्रियाय् न्ह्यज्याःवंगु खः । वंगु शनिवाः पाटन संग्रहालय लागाय् ग्वसाःग्वःगु समाजया प्रारम्भिक दँमुँज्यां तदर्थ समिति विघटन यानाः न्हूगु ज्यासना पुचः ल्यःगु दु। सभाया उलेज्या यासें वाग्मती प्रदेशया उद्योग, वाणिज्य, भूमी प्रशासन मन्त्री रामकृष्ण चित्रकारं नेपालभाषा, संस्कृति व जातीय हकअधिकारया निंतिं नेवाः समुदाय छधी जुइमाःगु खँय् बः बियादिल ।

उगु लसताय् वाग्मती प्रदेशसभा दुजःपिं प्रेमभक्त महर्जन, रघुनाथ महर्जनं बृहत्तर हितया निंतिं मंकाः कुतःया लकस ब्वलंका यंकेमाःगु खँ कनादिल । ज्याझ्वलय् नेवाः देय् दबूया केन्द्रीय नायः पवित्र बज्राचार्यं नेवाः समाजं चिच्चा दनाच्वंगु जातीय समाजयात छगू हे थासय् हःगुलिं लसता प्वंकादिल।

दँमुँज्यां ताम्रकार समाजया नायः विनोद ताम्रकारया नायःसुइ गुम्ह दुजः दुगु न्हूगु ज्यासना पुचः ल्यःगु दु। समितिया न्वकु स्यःस्यः समाजया छ्याञ्जे न्हुच्छेबहादुर नेम्कुल, छ्याञ्जे राजोपाध्याय समाजया नायः सञ्जयशर्मा राजोपाध्याय, दांभरिं तण्डुकार समाजया नायः शिवराम तण्डुकार, लिउछ्याञ्जे सिकर्मी समाजया नायः विष्णुलाल सिकर्मी च्वनादीगु दु। ज्यासना पुचःया दुजलय् जोशी समाजया नायः दिपेशमान जोशी, देउला समाजया नायः प्रकाश देउला, कर्माचार्य समाजया छ्याञ्जे कृष्णदास कर्माचार्य व शिल्पकार समाजया नायः धर्मरत्न शिल्पकार ल्यःगु दु।

विशेषतः यलयात मू कार्यक्षेत्र दय्काः क्रियाशील उगु संगठनतय्गु संस्थागत प्रतिनिधिमूलक संगठनकथं समाजया स्थापना याःगु खः । समाजय् कर्माचार्य, कपाली, खड्गी, चित्रकार, ज्यापू, जोशी, तण्डुकार, ताम्रकार, द्योला, नकर्मी, नापित, वाद्यकार, बाराही, बौद्ध विहार संघ, रजक समाज, रञ्जितकार समाज, राजोपाध्याय, स्यःस्यः, सिकःमी व शिल्पकार समाज आबद्ध दु। समाजया स्वापू ज्याकू आःयात यल महानगरपालिका – १९ य् च्वंगु इखालखुइ तयातःगु दु। थःगु जाति दुने न्ह्यानावयाच्वंगु संस्कार, रितिरिवाजया संरक्षण लिसें नेवाः समुदायया हकहित, नेपाल भाषा, संस्कृति व परम्परा ल्यंकेत ब्यागलं ब्यागलं ज्या यानावयाच्वंगु थुपिं संगठनं मंकाः कथं समन्वय यासें न्ह्यः ज्याय्त समाज स्वनेज्या जूगु नायः विनोद ताम्रकारं कनादिल।

नेपाल भाषा मंका खलकं वि.सं. २०६७ सालनिसें थीथी जातीय समाजलिसे समन्वय यानाः नेपाल संवत् न्हूदँ हनेज्या न्ह्याके व समन्वयया लकस ब्वलंगु खः । अनंलिपा दँय्दसं नेपाल संवत् न्हूदँ हनेत पालंपाः जातीय समाजयात पाः बीगु ज्या न्ह्याःगु खः । सरकारं २०७५ सालय् प्रस्तावित याःगु गुठी विधेयक विरुद्धया आन्दोलन, २०७७ साल भदौ १८ गते बुंगद्यः पूच्वं सालेगु झ्वलय् जूगु झडपया घटना धुंकाः उगु संगठनतय्त थःथःगु जातीय संगठनया चाकलं च्वन्ह्यानाः बिचाः याय्माःगु, नापं च्वनेमाःगु व जानाः ज्या याय्माःगु अवस्था ब्वलंगु नायः ताम्रकारं कनादिल।

थीथी घटनाक्रमं ब्यूगु हसनायात मथुइकेगु खःसा तातुना, हकहितया एजेण्डायात सम्बोधन याकेत कथहं लिउने लालां वनीगु स्थिति खनेदय्वं फुक्क जाति समाज न्ह्यनीगु यल नेवाः समाज स्वनेज्या जूगु खः’ समाजया सचिव सञ्जयशर्मा राजोपाध्यायं कनादिल । थीथी जातीय समाज दथुइ पारस्परिक सद्भाव व आपसी साझेदारी यानाः समुन्नत दय्केगु समाजया मू प्रस्थापना दु। समाजया आज्जुकथं यलया मूर्त व अमूर्त संस्कृति, सम्पदाय ल्यंकेगु, नेपालभाषाया प्रर्वद्धन याय्गु मू तातुना तयातःगु दु।